Kanpoko askok Samartiñak Oilasko jokuarekin erlazionatzen ditu “Amasar ero horiek, aze basati koadrila, oilaskoei lepoa moztuz…”, pentsatuz. Behin baino gehiagotan jaso ditugu animalien babeserako sortutako elkarteengandik salaketak. Salaketa hauek tarteko, eta garaiak aldatu direla kontuan hartuta, dagoeneko ez dugu lepo mozterik egiten.
Horrelako hika-mikak sortzen direnean, ordea, beti alderik txarrena bakarrik azaleratzen da, bai hedabide eta jendearen komentarioetan ere. Baina guretzat Samartiñak horren guztiaren gainetik daude. Horren gainetik daude, borondatea, festarako gogoa, biziberritzeko nahia, irribarreak ateraraztea… Gazteen egunean, baserriz baserri dantzan eta kantuan ibiltzen gara, Fraisoroko Matia eta Uliazpi fundazioetara ere joaten gara bisitan. Gurekin sekula ibili ez direnek ez dakite askok eta askok jasotzen duten poza. 80 urte arrimatuak dituzten batzuk ere dantzan jartzen ditugu, eta eurek esaten duten moduan: “Ez dakizue zer nolako poza ematen duzuen”.
Gazteen eguna aparte utzita, kontuan hartu beharra dago, Samartiñak borondatez betetako 15 lagun ingururen artean antolatzen ditugula, Udalaren eta etxe-laguntzaileen laguntza ekonomikoa, herritarren borondate ona eta Uxo-Toki elkartearen laguntzaz. Beraz, kanpokook jakin dezazuen, Samartiñak ez dira animaliak sakrifikatuz ondo pasatzen duten basatien festak. Samartiñak hori baino askoz gehiago dira, eta horren lekuko izan nahi baduzu, azaroaren 11tik aurrera, izango da non eta zer gozatua.